Forum kierunku Biologia
ZAGADNIENIA Z DYDAKTYKI BIOLOGII
1. Organizacyjne formy nauczania biologii (np. lekcja, wycieczka i krótko opisać)?
Do organizacyjnych form nauczania należą:
Lekcja;
Zajęcia fakultatywne;
Wycieczki
Praca w ogrodzie;
Prace domowe;
Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne.
Lekcja – organizacyjna forma nauczania, oparta na realizacji określonego zadania dydaktycznego w ciągu ustalonego czasu.
Wycieczki – bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, często w ich naturalnym środowisku, zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem widzenia wcześniej ustalonych celów pedagogicznych, wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych.
Praca w ogrodzie – ogród szkolny stanowi dział pracowni szkolnej, wdraża do systematycznej i dokładnej pracy, rozwija odpowiedzialność za wyniki, przyzwyczaja do pracy w zespole, i w draża do posługiwania się wiedzą w praktyce. Ogrodem szkolnym określa się wydzieloną część terenu zielonego wokół szkoły, zazwyczaj ogrodzonego.
Praca domowa - jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych dydaktycznych form organizacji procesu kształcenia na wszystkich szczeblach nauczania. Polega na obowiązkowym wykonywaniu w domu zajęć, które zleca uczniowi nauczyciela w toku trwającej lekcji. Służy wdrożeniu wychowanków do samokształcenia poprzez samodzielną analizę treści zawartych w podręcznikach i encyklopediach, jak również zrozumienie, utrwalenie i pogłębienie wiedzy, oraz samodzielnością myślenia w posługiwaniu się nią.
Zajęcia fakultatywne, pozalekcyjne i pozaszkolne – koła zainteresowań, prowadzenie doświadczenia, obserwacji, hodowli, organizacja wystaw, udział w konkursach, sesjach.
2. Lekcja o wielu momentach nauczania (czym jest lekcja - 3 elementy)?
Lekcja – organizacyjna forma nauczania, oparta na realizacji określonego zadania dydaktycznego w ciągu ustalonego czasu.
LEKCJA - organizacyjna forma nauczania oparta o realizację określonego zadania dydaktycznego. Jest formalnym rodzajem interakcji nauczyciela z uczniami, nastawionym na realizację celów kształcenia. W Polsce przyjęto, iż trwa 45 minut a rozpoczęcie następnej lekcji musi być poprzedzone przerwą międzylekcyjną, stosowana w nauczaniu podstawowym i średnim.
Momenty nauczania:
Faza wprowadzająca (wstęp):
Sprawy organizacyjno – porządkowe (3min.)
Sprawdzenie zadania domowego (4min.)
Faza realizacyjna (główna):
Nawiązanie i wprowadzenie do nowego tematu (8min.)
Opracowanie tematu (21 min.)
Faza podsumowująca (końcowa):
Powtórzenie i utrwalenie wiadomości (5min.)
Zadanie pracy domowej (4 min.)
3. 3warianty --> Lekcja jako forma nauczania treści biologicznych:
podział ze względu na dominujące elementy (np. ćwiczenia);
1) Lekcja obejmująca kilka momentów nauczania;
2) Lekcja poświęcona omówieniu nowego materiału;
3) Lekcja poświęcona utrwaleniu, usystematyzowaniu wiadomości – lekcja powtórzeniowa;
4) Lekcja poświęcona sprawdzeniu wiadomości i umiejętności, nawyków.
podział ze względu na miejsce;
1) Lekcje w klasie;
2) Lekcje w ogrodzie szkolnym;
3) Lekcje wycieczki.
podział ze względu na środki dydaktyczne oraz czynności nauczyciela i ucznia.?
1) Lekcje ćwiczeniowe;
2) Lekcje połączone z projekcją filmu;
3) Lekcje z wykorzystaniem biologicznych szkolnych programów nauczania;
4) Lekcje problemowe.
6. 2 wersje - strategie nauczania biologii:
asocjacyjna, operacyjna:
Strategia A (asocjacyjna):
• Odpowiada tradycyjnej lekcji o wszystkich momentach nauczania.
• Nastawiona na przekaz uczniom gotowych wiadomości i opanowanie ich przez uczniów.
Strategia O (operacyjna):
• Kontrola pracy domowej
• Zaznajamianie z zadaniami przewidzianymi na lekcji
• Określenie zasad i reguł działania
• Realizacja zadania pod kontrolą nauczyciela
• Ćwiczenia mające na celu doskonalenie danej czynności
• Zadanie pracy domowej służącej utrwaleniu wiadomości.
problemowa, emocjonalna.?
Strategia P (problemowa):
• Kontrola pracy domowej;
• Stwarzanie sytuacji problemowych i sformułowanie głównego problemu;
• Ustalenie planu pracy i określenie sposobu rozwiązania wyjaśnienia problemu;
• Empiryczne lub teoretyczne sprawdzanie rozwiązania;
• Wyestymowanie i utrwalenie nowych wiadomości;
• Stosowanie ich w nowej sytuacji.
Strategia E (emocjonalna):
• Nawiązanie do treści filmu, audycji telewizyjnej lub określonego obiektu;
• Projekcie filmu, audycji telewizyjnej, przeźroczy, fotografii;
• Analiza ich treści, problemów z nimi związanych;
• Dyskusja.
8. Wycieczka w nauczaniu biologii - czym jest i jakie spełnia cele i zadania?
WYCIECZKA- bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, często w ich naturalnym środowisku, zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem widzenia wcześniej ustalonych celów pedagogicznych, wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych.
Wycieczka powinna być:
-zaplanowana;
-celowa;
-realizująca założone zadanie;
Cele wycieczki:
-dokonanie obserwacji np. zjawisk geograficznych;
-zaznajomienie uczniów z faktami, które mówią o przeszłości bliższej lub dalszej;
-pogłębianie wiedzy;
-podsumowanie materiału;
-porównanie;
W trakcie zajęć terenowych realizowane są różne cele:
• Zajęcia w terenie pozwalają na obserwacje zjawisk i organizmów we właściwym dla nich otoczeniu;
• Uczniowie poznają różnorodności gatunków roślin i zwierząt oraz różnice ich formy związane z danym środowiskiem;
• Uczniowie obserwują zależności w obrębie biocenozy i populacji;
• Uczniowie poznają przykłady adaptacji organizmów do zmieniających się warunków otoczenia;
• Uczniowie pogłębiają wiadomości z systematyki, biogeografii, ekologii zwierząt.
Podczas wycieczki rozwijają się umiejętności:
• Obserwacji życia i budowy organizmów w ich środowisku;
• Rozpoznanie wybranych gatunków fauny i flory;
• Analizowanie zależności między organizmami a środowiskiem;
• Posługiwanie się atlasem, kluczami do oznaczania itp.
• Dokonywanie pomiarów i posługiwanie się przy tym odpowiednimi przyborami;
• Rozwijanie umiejętności organizacyjnych poprzez udział w przekazywaniu trasy, kierowaniu grupy.
9. Podział wycieczki?
Podział wycieczek biologicznych:
• Wycieczki terenowe: botaniczne, zoologiczne, ekologiczne, hydrobiologiczne itp.;
• Wycieczki do ogrodów zoologicznych lub botanicznych;
• Wycieczki do muzeów przyrodniczych;
• Wycieczki do placówek naukowo – badawczych;
• Wycieczki do placówek służby zdrowia;
• Wycieczki o tematyce gospodarczej;
Z przyczyn praktycznych ważny jest podział wycieczek ze względu na czas ich trwania:
• Wycieczki (wypady, zwiady) w najbliższym otoczeniu szkoły – 20 metrów;
• Lekcje biologie w terenie trwające 45-90 minut;
• Wycieczki kilkugodzinne;
• Wycieczki całodobowe;
• Wycieczki dłuższe 2-3 dniowe;
• Biologiczne obozy wędrowne, obozy naukowe (7-14 dni).
10. Ogród szkolny?
Praca w ogrodzie – ogród szkolny stanowi dział pracowni szkolnej, wdraża do systematycznej i dokładnej pracy, rozwija odpowiedzialność za wyniki, przyzwyczaja do pracy w zespole, i w draża do posługiwania się wiedzą w praktyce. Ogrodem szkolnym określa się wydzieloną część terenu zielonego wokół szkoły, zazwyczaj ogrodzonego, który wyposażony jesy w różne urządzenia pomocnicze przy uprawie i hodowli.
Należy pamiętać o stworzeniu odpowiednich działów ogrodu: uprawnych warzywach, polowych roślinach leczniczych, miejsce dla zielonej klasy, rozsadnika.
11. Środki dydaktyczne - podział i znaczenie w procesie nauczania biologii?
Środki dydaktyczne – to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości.
Stosowanie środków dydaktycznych pozwala na:
• Zwiększenie efektywności edukacyjnej;
• Sprawne udostępnianie wiedzy;
• Lepsze przygotowanie do kształcenia całego życia.
Typologia i charakterystyka środków dydaktycznych:
• Naturalne - takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość;
• Techniczne - które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni;
• Symboliczne - przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego.
Klasyfikacja wg. Stawińskiego:
• Okazy;
• Środki zastępcze;
• Przyrządy i materiały.
Okazy:
1) Żywe:
• W środowisku naturalnym;
• W środowisku sztucznym: hodowle w pracowni, hodowle stałe długo-, lub krótkoterminowe.
2) Martwe:
• Organizmy kopalne;
• Organizmy spreparowane: szkielety, okazy zasuszane, konserwowane w żywicach syntetycznych, preparaty trwałe i nietrwałe.
Środki zastępcze:
1) Środki wizualne:
• Modele statyczne i ruchome;
• Obrazy nieruchome i tablice biologiczne;
• Obrazy ekranowe;
• Mapy, schematy, wykresy.
2) Audytywne:
• Audycje radiowe;
• Zapisy na taśmie;
• Płyty.
3) Audiowizualne:
• Filmy;
• Programy komputerowe.
Przyrządy i materiały:
1) Przyrządy i urządzenia:
• Lupy, mikroskopy;
• Rzutnik, aparaty projekcyjne, telewizory, komputer, magnetowid.
2) Szkło laboratoryjne:
• Szkło i porcelana;
• Odczynniki;
• Korki, bibuła.
3) Publikacje i materiały metodyczne:
• Podręcznik,
• Zeszyt;
• Lektura;
• Klucze, atlasy, encyklopedie, zbiory ćwiczeń, testy.
12. Literatura biologiczna - podział i możliwości wykorzystania?
Klasyfikacja literatury biologicznej:
1) Prace naukowe:
• Oryginalne doniesienia;
• Omówienia i przeglądy prac naukowych.
2) Podręczniki i skrypty:
• Szkolne i akademickie.
3) Wydawnictwo popularnonaukowe:
• Lektury szkolne, wydawnictwo popularyzatorskie.
4) Encyklopedie
5) Słowniki specjalistyczne;
6) Przewodniki, atlasy;
7) Czasopisma biologiczne
13. Czym jest ocenianie i jakie spełnia funkcje?
Ocenianie – oznacza czynność w wyniku, której wydaje się sąd o przedmiocie, osobie lub zjawisku, odwołujące się do jednego lub wielu kryteriów.
Ocenianie to proces zbierania informacji, formułowanie sądów.
Ocenianie pełni rolę:
1) Dydaktyczna – ma być miernikiem wyników pracy ucznia, okręcając to co uczeń już umie a co ma jeszcze opanować;
2) Wychowawcza – poprzez ocenianie nauczyciel może wykształtować w uczniu pewne pożądane postawy;
3) Społeczne – ukazuje miejsce ucznia w grupie społecznej.
Funkcje dodatkowe:
1) Informacyjna – rzetelne wyczerpanie informacji na temat bez wiedzy;
2) Kontrolna – sprawdzenie postępów ucznia, jego możliwości;
3) Motywacyjne – doping ucznia do pogłębiania suchej wiedzy;
4) Diagnostyczne – rozpoznanie i klasyfikacja wszelkich utrudnień ucznia w osiąganiu sukcesu;
5) Wartościująca – pozwala na ocenę sukcesów w realizacji zadań edukacyjnych.
14. Co i w jakiej formie można oceniać ucznia (aktywność, prace, umiejętności, a w formie ustnej, pisemnej, rodzaje - cząstkowa, semestralna, końcowa)?
Co można oceniać u ucznia:
• Aktywność;
• Prace;
• Umiejętności;
Formy sprawdzenia informacji:
• Ustna – dialog, streszczenie, odpowiedź na zadanie;
• Pisemna;
• Referat – umiejętności.
Wyróżniamy 2 rodzaje oceniania:
• Ciągłe;
• Jednorazowe.
Rodzaje ocen:
• Cząstkowe;
• Semestralna;
• końcowa
15. Czym jest ocenianie i ocena szkolna, jakie ocenianie szkolne powinno być (obiektywne, jawne, konsekwentne)?
Ocenianie – oznacza czynność w wyniku, której wydaje się sąd o przedmiocie, osobie lub zjawisku, odwołujące się do jednego lub wielu kryteriów.
Ocenianie to proces zbierania informacji, formułowanie sądów.
• Każda ocena szkolna to decyzja o młodym człowieku.
• Oceny mają skutki do końca nieprzewidywalne i czasem bardzo odsunięte w czasie.
• Ocenianie ma silny wymiar wychowawczy.
• Ocenianie jest czynnością etycznie nieobojętną.
• Oceniać trzeba, i trzeba to robić dobrze...
Ocena szkolna powinna być:
• Obiektywna;
• Jawna;
• Instruktażowa;
• Mobilizująca do dalszej pracy.
• Konsekwentna.
Offline