Forum kierunku Biologia
I LITOGENICZNE
IA GLEBY MINERALNE BEZWĘGLANOWE SŁABO WYKSZTAŁCONE
Ř gl. w początkowej fazie rozwoju lub gl. słabo wykształcone
Ř rozdrobnienie materiału przez wietrzenie fizyczne
Ř części mineralne słabo powiązane z materia organiczną
IA1 GLEBY INICJALNE SKALISTE (LITOSOLE)
Ř wytworzone ze skał masywnych
Ř b. płytkie (materiał zwietrzały do 10 cm)
Ř w różnym stopniu zakwaszenia
Ř mała ilość próchnicy
Ř pod poziomem próchnicznym zalega lita skała
Ř turnie, gołoborza
EROZYJNE POLIGONALNE
Ř tereny górskie i wyżynneŘ lita skała odsłonięta przez erozję Ř stoki górskie o mniejszych spadkachŘ okruchy skał powstają w wyniku zamarzania i rozmarzania terenu, są uporządkowane i tworzą regularne struktury
IA2 GLEBY INICJALNE LUŹNE (REGOSOLE)
Ř osady klastyczne i nie zlepione lepiszczem
Ř poziom (A)/C nie przekracza 10 cm
Ř mała ilość próchnicy
Ř właściwości chemiczne zależą od pochodzenia geologicznego skały macierzystej
EROZYJNE EOLICZNE
Ř występują w terenie zróżnicowanym morfologicznie w miejscach odsłoniętych na skutek erozji Ř wytworzone z piasków wydmowychŘ próchnicy mało i nie związana z materiałem mineralnym
IA3 GLEBY INICJALNE ILASTE (PELOSOLE)
Ř zwięzła skała macierzysta gliniasta lub ilasta
Ř powstają w wyniku denudacji (stopniowe obniżanie wyniosłości terenu wskutek usuwania przez wodę i wiatr materiału skalnego (zmiany temperatury i grawitacja) i powodujące obnażanie podłoża)
Ř brak lub mało próchnicy
Ř brak trwałej, wodoodpornej struktury
Ř pęcznienie i kurczenie powoduje spękania
Ř w profilu zaczątkowe poziomy oglejenia
Ř gleby słabo przewiewne
EROZYJNE DELUWIALNE
Ř na zboczach gór i wzniesieńŘ po obfitym opadzie materiał glebowy jest zmywany Ř u podnóży erodownych zboczy gór i wyżyn
IA4 GLEBY BEZWĘGLANOWE SŁABO WYKSZTAŁCONE ZE SKAŁ MASYWNYCH (RANKERY)
Ř słabo zróżnicowane morfologicznie
Ř wytworz. ze skał bezwęglanowych
Ř poziom AC ciemny o miąższości 10-30 cm leży na niezwietrzałej skale masywnej
Ř skała masywna zalega nie głębiej niż 50 cm
Ř gl. kwaśne
Ř kamienisto-rumoszowe
WŁASCIWE BRUNATNE BIELICOWANE
Ř w obszarze górskim AC o miąż. do 20 cm; w obszarze regla górnego i dolnego AC do miąż. do 50 cmŘ wytworzone z granitów, gnejsów, piaskowcówŘ kwaśne lub silnie kwaśneŘ Ř regiel dolny i tereny wyżynneŘ zasobne w glinokrzemiany Ř regiel dolnyŘ ubogie z glinokrzemiany zasadoweŘ gl. przejściowe do bielicŘ w poziomie B/C ponad 50 % szkieletu i okruchy kał w poziomach powierz.
IA5 GLEBY SŁABO WYKSZTAŁCONE ZE SKAŁ LUŹNYCH (ARENOSOLE)
Ř poziom próchniczny (10-30 cm) pod nim bezpośrednio skała macierzysta
Ř brak innych poziomów genetycznych
Ř powstają ze skał klastycznych luźnych, niewęglanowych, główni piaski
Ř woda gruntowa zalega głęboko
Ř odczyn zróżnicowany zależnie od pochodzenia skały macierz.
Ř w borach przekształcają się w rdzawe lub bielicowe
IB GLEBY WAPNICOWE O RÓŻNYM STOPNIU ROZWOJU
Ř powstają ze skał węglanowych (margle, wapienie, dolomity), siarczanowych lub klastycznych zasobnych w CaCO3
Ř własciw. biol. fiz. i chem zależą od zasobności skały macierzystej w Ca i Mg
Ř mineralizacja powolna
Ř powstają trwałe kompleksy organiczno mineralne
Ř mull lub mull-moder
IB1 RĘDZINY
Ř przebieg procesów glebotwórczych zależy od skały macierzystej i od formacji geologicznej
Ř gl. o skrajnie zróżnicowanej wartości od nieużytków do gleb najlepszych
Ř poziom ACca zawiera odłamki skały macierzystej (węglanowej lub siarczanowej)
Ř poziom Cca: w górnej części rumosz skalny, w dolnej części skała masywna
Ř skład gran. różny zależny od typu skały macierzystej, stopnia jej zwietrzenia, zawartości krzemianów i węglanów
Ř odczyn zasadowy,
Ř pełne wysycenie KS zasadami
Ř dużo połączeń próchniczno-wapniowych
Ř kompleksy próchniczno-ilaste są wysycone Ca (stabilność struktury)
Ř barwa poziomu A od szarobiałej do czarnej
Ř mało wolnych związków Fe i Al i nie są przemieszczane w głąb profilu
INICJALNE WŁASCIWE CZARNOZIEMNE BRUNATNE BUTWINOWE GÓRSKIE
Ř są pierwotnym lub wtórnym stadium rozwojowym gl. wapnicowychŘ poziom próchniczny < 10 cm z okruchami skały macierzystejŘ nieprzydatne do uprawy i trudne do zalesienia Ř miąż. poz. AC 10-30 cmŘ zaw. próch. do 3%Ř w poz. AC okruchy skały macierzystej Ř poz. A-Cca do 30 cmŘ zaw. próch w poz. A > 3%, trwałe kompleksy próchniczno-ilasto-węglanoweŘ struktura poz. A gruboziarnista, ciemnoszara lub czarna o małej zawart. cz. szkieletowychŘ KS wysycony zasadamiŘ zwietrzelina gliniasta lub ilastaŘ tereny wyżynne i nizinne Ř poz. A do 30 cm, zawiera węglany w postaci okruchów skalnych, szarobrunatny o zawart. próch. do 3%Ř odczyn obojętny lub lekko kwaśnyŘ poz. Bbr-Cca żółtobrunatny z okruchami skały wapiennej, struktura pryzmatyczna lub ziarnista, Ř powstają z twardych wapieni i dolomitów jurajskich i triasowych Ř poziom O kwaśny o miąższ. do 5 cm, mało zhumifikowanyŘ w poz. AC próch. mull silnie przerośnięta korzeniamiŘ występują w piętrze regla górnego
Rędziny węglanowe:
Ř powstałe z utworów trzeciorzędowych są szkieletowe, płytkie, b. suche, minerały nie powiązane z próchnicą, dużo CaCO3 (w wierzchnich warstwach 10-30%, w skale macierzystej >80%), uziarnienie gl lub piaski gliniaste, gleby wadliwe. Podtypy: INICJALNE, WŁAŚCIWE
Ř powstałe z utworów kredowych są najbardziej wartościowe, gdyż są miękkie i łatwiej wietrzeją niż z innych formacji geolog., poziom próchniczny do 50 cm, lepsze powiązanie próchnicy z cz. mineralnymi, korzystna struktura. Podtypy: WŁAŚCIWE, CZARNOZIEMNE
Ř powstałe z utworów jurajskich są twarde w por. z kredowymi, wietrzeją trudniej, gl. płytkie, dużo okruchów skalnych, zawartość próch. w poz. A do 3%, użytkowane rolniczo są niskiej i średniej jakości. Podtypy: INICJALNE, WŁAŚCIWE, BRUNATNE
Ř powstałe z utworów triasowych, dewońskich, permskich są twarde, trudno wietrzejące, dużo węglanów (do 90%), ale mało węglanów aktywnych (7-8%), gl. płytkie, szkieletowe, słabo wykształcony poz. A, słabe powiązanie materii org. z cz. mineralnymi. Podtypy: INICJALNE, WŁAŚCIWE, rzadziej BRUNATNE
IB2 PARARĘDZINY
Ř powstały ze skał klastycznych (łupki ilaste, piaskowce ze spoiwem węglanowym) bogatych w węglany
Ř wyróżnia się dwa poziomy: próchniczny i skały macierzystej
Ř skała macierz. zasobna w okruchy skała węglanowych i rozproszone węglany
INICJALNE WŁAŚCIWE BRUNATNE
Ř poz. A do 10 cm z okruchami skał węglanowych i/lub rozproszonymi węglanamiŘ ogólna zawart. węglanów > 10%Ř pH > 7,2Ř całkowite wysycenie KS zasadamiŘ nie są gl. ornymi (słabo wykszt. poz. A) Ř poz. A do 25 cm z okruchami skał węglanowych i/lub rozproszonymi węglanamiŘ ogólna zawart. węglanów może być mniejsza niż w inicjalnychŘ w gl. leśnych i łąkowych struktura agregatowa, w gl. uprawnych zależy od uziarnieniaŘ łącznie z poz. próchnicznym gleba ma ok. 50 cm miąższościŘ mull lub mull-moder Ř poz. A 10-20 cm pod lasami i do 25 cm na g.o.Ř w poz. Ap śladowe ilości węglanówŘ pH od 6,0-7,2 Ř V = 80 %Ř pod poz. próch. – poziom brunatnienia barwy szarobrunatnej lub żółtobrunatnej, wzbogacony w tlenki Fe oraz iłŘ proces brunatnienia zachodzi gniazdowoŘ uziarnienie skały macierzystej luźniejsze niż w pozostałych podtypachŘ mull lub mull-moderŘ przydatność rolnicza zróżnicowana I zależy od uziarnienia
II AUTOGENICZNE
IIA GLEBY CZARNOZIEMNE
Ř wytworzone z lessów
Ř poziom A > 40 cm
Ř brak wpływu wody na ewolucje gl.
Ř domin. intens. procesy biol. nad wietrzeniem połącz. org – min. z minerał. ilast.
Ř przewaga Kh nad Kf
Ř duży udział fauny gleb.
Ř proc. darniowy
Ř zasobne w zw. próchn. (duża miąższ. A)
Ř zawartość próch. 2-3%, mull
Ř V > 65%
IIA1 CZARNOZIEMY
Ř skała macierz. to less
Ř w ich otoczeniu występ. gl. brunatnoziem. (płowe)
NIEZDEGRADOWANE ZDEGRADOWANE
Ř powst. z lessów nie pozbawionych CaCO3Ř poziom próch. – mollicŘ w poziomie AC - calcic Ř poz. A płytszy niż w niezdegrad.Ř poz. A – mollic, ale w wierzch. warstwach więcej P (anthropic), więcej Kf (jaśniejsza barwa)Ř są zdegradowane przez brunatnienie i wyługowanieŘ V< 65-50%
IIB GLEBY BRUNATNOZIEMNE
Ř klimat umiarkowany
Ř lasy liś. i miesz.
Ř powst. z utworów różnego pochodz. geolog. i uziarnienia
Ř zasobne w zasady
Ř intens. wietrzenie fiz. i biochem. → trwałe połącz. próch. z częściami mineral. (związki żelazisto-próchniczno-ilaste)
Ř na ziarnach mineralnych brunatne otoczki
Ř rozwinięty cambic (brunatne) i argillic (płowe)
Ř nadmiar wody – oglejenie w cz. dolnej
Ř odczyn i wysyc. zasadami w szerokich granicach
Ř powstały z glin morenowych, utworów pyłowych, piasków gliniastych całkowitych, piaskowce, granity, gnejsy
IIB1 BRUNATNE WŁAŚCIWE
Ř bogate w zasady
Ř wymycie CaCO3 do głębokości nie większej jak 60-80cm
Ř brak/słabe przemieszcz. fr. ilastej, wolnego Fe i Al.
Ř eutroficzne – odczyn słabokwaś – obojęt.; V>60% (25-75cm)
Ř mezotroficzne – odczyn kwaśny do słabokwaś.; V30-60%
Ř poz. próch. – orchic 15-30cm
Ř mull, rzadko mull – moder
Ř poz. diagn. cambic
Ř powt. z piasków gliniast zasobnych w CaCO3
TYPOWE SZAROBRUNATNE BRUNATNE OGLEJONE BRUNATNE WYŁUGOWANE
Ř do głęb. 70cm pg, g, p, iŘ CaCO3 do głęb. 1 mŘ V>60% (25-75cm)Ř słabe przemieszcz. fr. ilastejŘ do 1 m brak oglej.Ř brak w profilu odłamków skał wapiennychŘ brak litej skały do głęb. 50cmŘ poz. próch. – orchicŘ brak przemieszcz. wolnego Fe i Al Ř A - miąższ. 20-30cmŘ pozostałe cechy typowe dla brunatnych Ř występ. w warunk. nadmier. uwilgot.Ř oglej w dolnej cz. profilu nie głębiej niż 100cm Ř brak CaCO3 do głęb. 1 mŘ V 30-60% (25-75cm)Ř słabe przemieszcz. wolnego Fe i Al., niekiedy fr. ilastej
IIB2 BRUNATNE KWAŚNE
Ř powstały ze skał kwaśnych (granit, granito-gnejs, gruboziar. piaskowiec, niewęglanowy ił)
Ř podobne do brunat. wł.
Ř brak CaCO3 w całym profilu, łącznie z C
Ř pH od silnie kwaś. do kwaśn.
Ř V <30% (25-75cm)
Ř poz. powierz. – orchic; poz. podpow. silnie kwaś. – cambic
Ř mull – moder, moder
TYPOWE BIELICOWANE OGLEJONE
Ř jwŘ brak CaCO3 w całym profiluŘ V< 30% (25-75cm)Ř brak litej skały do głęb. 50cmŘ brak argillic i śladów przemywania fr. ilastejŘ brak oglejenia do 1 m Ř brak przemieszcz. wolnego Fe i Al Ř jw.Ř V < 20%Ř zaczątkowy spodic, ślady poz. albic (eluwiacja) rozwijające się w górnej cz. poz. cambicŘ poz. powierz. – orchicŘ przemieszcz. wolnego Fe , Al., fr ilastej Ř jw.Ř nadmierna wilg.Ř oglejenie powyż 1 m
IIB3. GLEBY PŁOWE
Ř klimat umiarkowany wilgot.
Ř wymycie węglanów i przemieszczenie fr. ilastej, wodorotlenków Fe i Al., niekt. fr. próchniczn. → osadzanie głębiej, tworzy się poziom wmycia Bt
Ř w gl. upraw. A jest często zmiesz. z E
Ř luvic – E, argillic – Bt, powierzchniowy – orchic
Ř powstają z utworów pyłowych różnej genezy, glin zwałowych, iłów, piasków gliniastych.
Ř wyługowane ze związków zasadowych (odczyn kwaś. - do obojęt.)
Ř mniejsza Hw i mniej Al. niż w brunat. kwaśnych.
Ř % V (A i E) – 40-60 %, zależnie od uziarnienia, a w B 50-80 %
Ř mull, mull-moder. moder
Ř akumulacja próchnicy słaba – mineralizacja
TYPOWE ZBRUNATNIAŁE BIELICOWANE OPADOWO-GLEJOWE GRUNTOWO-GLEJOWE Z POZIOMEM ARGIC ZACIEKOWE
Ř uziarnienienie utworów pyłowych eolicz., glin różnego poch., iłów, piasków gliniastychŘ gl. głębokieŘ powstają w dobrych warunkach powietrz.Ř wyługow. z CaCO3 do znacz. głębok.Ř orchic (10-20cm) zalega na luvic, a ten na argillicŘ mull, mull-moderŘ %V 40-60, a w Bt >70 %Ř brak oglejeniaŘ słabe przemieszczanie wolnego FeŘ brak przemieszcz. Kf Ř luvic (E) – silnie rozwinięty o dużej miąższościŘ w stropie luvic – intens. wietrz.→brunat. zabarw.(wtórnie kształtow. cambic) Ř iglasteŘ moder-morŘ w luvic proces bielicowaniaŘ miedzy luvic i argillic zaciekiŘ luvic (poz. wymycia) wieksz. miąższ. niż typoweŘ argillic – powłoczki ilaste, humusowo-żelaziste, żelaziste (cementujące agregaty)Ř %V poz. powierz. 20-40%, poz. głębsze 40-70% Ř kontrastowe uziarnienie między eluwialnym, a iluwialnym → stagnowanie wody na poz. argillic (woda zawieszona)Ř poz. iluwialny – plamy i języki oglejeniaŘ w okresach suchych cechy oglej. okresowego (konkrecje, warstewki żelaziste) Ř nadmierna naturalna wilgotnośćŘ oglejenie ciągle na głęb. pow. 1mŘ obniżony poz. wód grunt. – cechy oglejeniaŘ orchic o większej zawart. próch. niż typowe Ř db. rozwinięty agric pod poz. uprawnym z wymytą do poz. eluwialnego fr. próchniczna , gł. ilastąŘ materiał iluwialny powyż 5% poz. eluwialnegoŘ powst. z płowych wskutek intens. długotrwałego użytkow. rol.Ř db. warunki wod.-pow. Ř poz. iluwial. poprzerywanyŘ w Bt materiał z poz. eluwialnego (języki, plamy, zacieki)
IIC GLEBY BIELICOZIEMNE
Ř skała macierz. – przepuszczal. i ubogi utwory piaszcz., zwietrzel. granitów, gnejsów i bezwęglan. piaskowców
Ř główny minerał kwarc, a inne skalenie i krzemiany nie więcej jak 20%
Ř mało miner. ilastych
Ř silne zakwaszenie
Ř mała poj. sorpc. duża podatność na chem. degrad. i zakłócenie równowagi biolog.
Ř b. mała buforowość
Ř bory, bory miesz. i lasy miesz.
IIC1 GLEBY RDZAWE
Ř poz. organiczny – kilka cm
Ř moder
Ř ABv < 20cm, rdzawoszary, struktura rozdzielnoziarnista
Ř ABv przechodzi lagodnie w Bv - rdzawy (sideric)
Ř skała macierz. – piaski zwał., lub inne piaski słabo przesortowane i przemyte
Ř domiesz. fr. szkielet.
Ř dużo glinokrzemianów
Ř minerały o silnym stopniu zwietrzenia
Ř odczyn kwaś.
Ř %V 30
Ř tworzone w proc. rdzawienia → powstawanie w otworach piaskowych nieruchliwych kompleksów próch. z półtoratlenkami. One razem z wolnymi Fe i Al. tworzą rdzawe otoczki na ziarnach miner. Nieruchliwość półtoratlenków wiąże się z nagromadz. niekrzemianowych (w wyniku wietrzenia krzemianów) form R2O3 i małą produkcja rozpuszczal. Kf
Ř roślinność leśna – bory miesz.
Ř nie urodzajne – mała retencja i mało skł. pok.
WŁAŚCIWE BRUNATNO-RDZAWE BIELICOWO-RDZAWE
Ř moder, moder-morŘ poz. organicz. – kilka cmŘ poz.diagn. – sidericŘ odczyn kwaś.Ř %V <30%Ř pod O jest rdzwawoszary ABv łagodnie przech. w Bv Ř stanowią przejście między brunat wytworz. z piasków, a gl rdzawymiŘ moderŘ bory miesz. sosnowo-dęboweŘ mniejsze zakwaszenie niż rdzawe właściweŘ większy %VŘ mniej fr. ilastej, skł. pok. mniejsza aktyw. biol., mniejsza odporność na degrad. niż w brunatnychŘ na profil gl. rdzawej nakłada się brunatnienie Ř moder-mor, morŘ uboższe w skł. pok i slniej zakwasz. niż właściweŘ bielicowanie tylko pod roślinn. leśną → zwiększ. produkcja rozpuszcz. kwasów humusow.lub mniej półtoratlenkówŘ większe nasil. lub dłuższe działanie bielicow. – uruch. wolnego Fe. W poz. AEes białe ziarna kwarcu bez otoczek żelazistych
IIC2 BIELICOWE
IIC2a WŁAŚCIWE
Ř bory
Ř mor, moder-mor
Ř poz. O - kilka cm
Ř poz. A – wyraźny (<10 cm), zawiera próch. powstałą in situ z korzeni roślin runa
Ř Ees (albic) jasnopopielaty, szarobiały, strukt. rozdzielnoziarn.
Ř albic o róznej miąższ., zależnie od zawart. wolnych tlenków Fe i Al. i intensyw. bielicow.
Ř poz Bhfe – spodic w róznym stopniu scementow.
Ř mała zasob. w skł. odżywcze
Ř powstaja z ubogich kwarcowych piasków luźnych, rzadko ps (silnie przesortowane, dalekiego transp.)
Ř silnie kwaś.
Ř %V<20
Ř Dużą rolę w genezie mają wypłuk. z poz. O ruchliwe kwasy humusowe (Kf) o zdolnościach kompleskotwórczych (z jonami Fe i Al) → migrują w głąb i wytrąc w poz. iluwialnym, sprzyja temu przepuszczalność skały
Ř przydatność rol – b. mała
IIC3 BIELICE
Ř bielicowanie wyrażone najsilniej
Ř O – duża miąższość (do 25cm); surowina Ol (2-3cm, małozmien. resztki ściółki), butwina Of (2/3 miąż. całego poz.O, częściowo rozłoż resztki, odczyn silnie kwaś.), epihumus Oh (silnie przetworz. resztki, próchnica bezpostac., odczyn skrajnie kwaś.)
Ř brak poz. A
Ř albic (eluwialny Ees) o miąż. kilka – naście cm
Ř Jeśli Ees jest ciemnoszary – wmycie łatwiej rozpuszczal. fr. próch. z poz. O
Ř pod albic jest iluwialny spodic (Bhfe)
Ř granica między E i B ostra, nieregul.
Ř B jest scementow. (połącz. związków Fe i Al. z Kf)
Ř w poz. B iluwial. akumul. ulega też P i wolna krzemionka
Ř skała macierz.- ubogie piaski kwarcowe (wydmowe, sandrowe, pradolinne)
Ř V - klika – kilkanaście % → mała zdoln. buforowa
Ř są gl leśnymi, nie pod uprawę
III SEMIHYDROGENICZNE
Ř bezpośredni wpływ wód grunt. lub silne oglej. opadowe w dolnych i częściowo środkowych partiach profilu
Ř w poz. powierz. gospodarka wodna opadowa
Ř brak gromadzenia a dużej ilości storfiałej materii organicznej na pow. gleby
IIIA GLEBY GLEJOBIELICOZIEMNE
Ř w górnej części profilu bielicowanie
Ř w części dolnej silne oglejenie gruntowe
Ř poz. diagnost. – glejoiluwialny (gley-spodic)
IIIA1 GLEBY GLEJOBIELICOWE
Ř obecność poz. próch. A
Ř słabe zorsztynizowanie poz. glejoiluwialnego Bhfeoxgg
Ř brak wyraźnego zróżnicow. na podpoz. Bh i Bfe
Ř silne oglej. gruntowe w cz. dolnej profilu
WŁAŚCIWE MURSZASTE TORFIASTE
Ř ubogie pl - oligotrof. wody grunt. obejm dolną cz. prof. (średnio ok. 80cm, od 60-140)Ř drosmor z przejściami do higromoruŘ poz. O ok. 10cmŘ pod poz. O AEes (ok.10cm) ze śladami bielicowania. (białe ziarna kwarcu)Ř AEes zaciekami, stopniowo przechodzi w EesŘ Bhfeoxgg – słabo scemnet., ale z konkrecjami orsztynow.Ř bory/lasy mieszane Ř pl, ubogie, oligotrof – woda grunt płycej niż u właściwych (ok. 70cm, 50-120)Ř higromor z przejściem do higromoderŘ poz. O ma 2-3 podpoz., różny stopień rozłoż.Ř pod poz. O poz. murszasty Ai (ok. 20cm), ze śladami bielicowaniaŘ Bhfegg słabo scement.Ř skła macierz. silnie oglejonaŘ bór/las miesz. Ř ubogie w zasady skały macierz. w obniż. terenowychŘ lustro wody oligotrof. blisko powierz. (ok. 0cm, 30-80)Ř hydromorŘ poz. O > 20cm, poprzerastany korzeniami borówki i bagnaŘ występ. plamiste skupienia wybielonych ziaren kwarcuŘ poz. glejoiluw. – rozmytyŘ silne oglej. grunt. skały macierz., a przez znaczną cz. roku poz. Bhfegg
IIIA2 GLEJOBIELICE
IIIA2a WŁAŚCIWE
Ř gleby leśne (bór miesz.)
Ř skała macierz. uboga, przepuszcz.
Ř wody grunt. oligotrof. zaleg. płytko
Ř poz O silnie kwaś. ok. 20cm (Oh – czarny, mazisty), przerośnięty korzeniami
Ř Ees – barwa brudnobiała z szarymi zaciekami próch. żelazistymi
Ř poz. glejoiluw. ostro i równo odgranicz. od poprzed. , zorsztynizowany, podpoz. Bh – czarny (Kf), a Bfegg – rdzawobrunat.
Ř poz. glejoil. z dużym nagromadz. Fe i próch., silnie scem., poziomy przebieg, duża miąższ., strukt. płytkowa
Ř przejście do skały macierz. stopniowe (oglejona)
IIIB CZARNE ZIEMIE
Ř akumul. materii org. przy dużej wilgot., w gl zasob. w CaCO3 i cz. ilaste → łączenie się związków humusow. wysycon. Ca z iłem w zw. org.- miner. o str. gruzełk. i barwie czarnej → proces darniowy
Ř poz. diag. – mollic
Ř materia org. 2-6%
Ř mull (30-50cm)
Ř odczyn oboj. lub zasadowy
Ř skała macierz.- glina utwory pyłowe, iły
GLEJOWE WŁAŚCIWE ZBRUNATNIAŁE WYŁUGOWANE ZDEGRADOWANE MURSZASTE
Ř siedliska leśne - wilgotneŘ siedliska okresowo zabagnione - grądyŘ niezmelior. g.o. z oglej. powierz. na wiosnę. Ř powstaja przez zdrenowanie glejowych (umiarkow. odwodnione)Ř materia org. 3-6% (40-50cm)Ř Ap – jaśniejszy, Aa – ciemniejszyŘ poz. calcic 30-40cmŘ głębiej plamiste oglejenie (niżej nasilające się) Ř na wysoczyznach o skałach macierz. zasob w glinokrzem. → wietrzenie → Bbr (cambic)Ř poz. próch.: Ap i AŘ pod nim poz. przejściowy AB (10cm)Ř Bbr ciemny, układ zwięzły, wyraźne przejście do calcicŘ czasem plamy oglej. w C Ř cecha charakt.:mollicŘ brak calcic i cambicŘ C- szary, nie ma w nim fr ilstejŘ odczyn zbliż. do obojęt.Ř występ. one wśród czarnych ziem zbrunatniałych w obniż. terenu z intens. przesiąk. wód opadowychŘ C – plamy oglej. Ř tereny dawno i intens. odwodnione → długa mineraliz. → zmniejsz. materii org.Ř wyługow. CaCO3 → odczyn do słabo kwaś.Ř może być cambicŘ często mają luźny skład gran. → podatne na przesusz. i mineraliz.Ř zwykle usytuow. na teren. wyżej położ. Ř powstają przez odwodnienie glejowychŘ dużo mat. org. w poz. próch. > 6%Ř cecha charakt.: występow. cząstek skondensow. stward. próch.Ř CaCO3 (muszelki)
IIIC GLEBY ZABAGNIANE
Ř kształt. się w war. dużej wilgot. (woda grunt., powierzch.- zalewy, opady)
Ř trwałe/okresowe war. beztlenowe → proc glejowe
Ř roślinność sprzyja rozwojowi A
IIIC1 GLEBY OPADOWO-GLEJOWE (PSEUDOGLEJOWE)
Ř odgórnie silnie oglejone ® do 1,5 m (gromadzenie wody opad. nad warstwą słabo przepuszcz. i powolne przesiąkanie wód z kwaśnymi subst. humusowymi i garbnikowymi)
Ř redukcja i utlenianie Fe
OPADOWO-GLEJOWE WŁAŚCIWE STAGNO-GLEJOWE
Ř okresowo silne oglej. odgórneŘ dynamika przemian tlenowych i beztlen.Ř niegłęboko sięgające przemieszczenie iłu koloid. (przemywanie)Ř akumulacja materii org. (wolny rozkład mikrobiol.) ® darń, próch. leśna mor-moder Ř trwałe silne oglejenie opadowe (też w A)Ř stagnowanie wody ® ciężkie podłoże, brak odpływu wód opadowychŘ płaski teren, niecki + uwilgotnienie ubóstwo w zasady – próchnica morŘ częste rośl. torfow. wysok.
IIIC2 GLEBY GRUNTOWO-GLEJOWE
Ř gl. miner. lub org – mineralne o wysokim poziomie wód grunt. (stagnującej lub w ruchu)
Ř przewaga procesów glejowych
Ř oglejenie oddolne do 30 cm od powierzchni
Ř cecha charakterystyczna: ruch wstępujący kapilarnie podsiąkających wód
Ř poziom glejowy oksydacyjno – redukcyjny (rdzawa plamistość) i niżej położone poziomy redukcyjne (zielonkawoszare)
Ř gdy proces glejowy obejmuje cały poziom z poz. A – barwa czarna ze stalowym odcieniem
Ř wody ruchome + zasobność w skł. pok. – tworzą się gl. glejowe eutroficzne bogatych florystycznie łęgów, olsów lasów wilgotnych, próchnica mull
Ř wody kwaśne, ubogie hamujące działal. mikroorg. – tworzą się gl. gruntowo – glejowe dystroficzne, próchnica mor z warstwami próchnicy mazistej
Ř wody średniozasobne – tworzą się gl. gruntowo – glejowe mezotroficzne, próchnica moder
Ř w ekosystemach łąkowych te gleby są w grądach
GRUNTOWO – GLEJOWE WŁAŚCIWE TORFIASTO - GLEJOWE TORFOWO - GLEJOWE MUŁOWO - GLEJOWE
Ř powstają z utworów mineralnych in situ pod działaniem płytkich wód grunt. Ř gromadzi się materia org.Ř na granicy podsiąkających wód strefa plamista (konkrecje)Ř doliny rzeczne, tarasy zalewoweŘ zalewy + wysoki poziom wód grunt. ® oglejenie, ale nie zabagnienieŘ w ekosystemach łąkowych: grądy właściwe świeże, łęgi właściwe, w lasach: bory/lasy mieszane wilgotne Ř stale podmokłe Ř bogatsze w materie organicznąŘ powstaje utwór torfiasty od 10 – 20% materii org. w poz. A, do 30 cmŘ w warstwie przejściowej ciemnoszare zacieki próchniczneŘ głębiej – szary, zielony, niebieskiŘ siedliska łąkowe: grądy podmokłe zabagnione, lasy: bory/lasy wilgotne, mieszane wilgotne Ř warstwa torfu do 30 cmŘ gl. org. – miner. z okresowym procesem bagiennymŘ pod torfem poz. torfiasty, potem próchniczny, dalej mineralnyŘ cały profil silnie oglejonyŘ grądy podmokłe, zabagniane; bory/lasy mieszane bagienne Ř okresowo zalewane wodami powierz. + wahania poz. wód grunt. Ř akumulacja materii org. związana z procesem mułowymŘ warstwa mułu nie przekr. 30 cmŘ gl. organ. – mineralneŘ od torfowo-glej. różnią się zawartością mułu (próchnica + osady miner.)Ř łęgi rozlewiskowe okresowo zabagniane; lasy łęgowe, olsy jesionowe
IV. GLEBY HYDROGENICZNE
IV A. GLEBY BAGIENNE
Ř czynny proce gromadzenia osadów
Ř miąższość w stropie > 30 cm
Ř akumulacja materii organ. w wyniku procesów bagiennych: torfotwórczy i mułotwórczy w warstwie powierzch.
Ř poziom O – torf/muł/gytia lub mieszany
Ř głębiej zalega materiał glebowy nie podlegający przeobrażeniom do zmiany stos. wodnych
IVA1. GLEBY MUŁOWE
Ř obszary zalewane okresowo lub stale
Ř warunkiem powstania tych gleb jest okresowa aeracja stymulująca humifikację ® intens. procesy biolog. , duża prod. biomasy i duże tempo jej rozkładu
Ř akumulacja masy organ. – niewielka
MUŁOWE WŁAŚCIWE TORFOWO-MUŁOWE GYTIOWE
Ř doliny rzeczne z długotrwałymi zalewami powierzch.Ř 2 fazy gromadzenia mułu: 1. podczas zalewu rozwój glonów i pobieranie skł. miner., 2. ustępowanie zalewu, obumieranie glonów, rozwój zbiorowisk turzycowo-trawiastych ® sprzyja natlenienieŘ miąższość warstwy O od 30-80 cm (płytkie)Ř łęgi rozlewiskowe zabagniane; lasy łęgowe, jesionowe, olsy Ř gl. zalewowe z utrudnionym odpływem wód powierzch.Ř zmniejszona humifikacja (mniej O2) ® cechy torfuŘ domieszka osadów mineralnych ® mułowy charakterŘ siedliska przejściowe od łęgów rozlewiskowych do zastoiskowych; lasy: łęgi jesionowe – olsy olszynowe Ř osady podwodneŘ podaje się jakie utwory toworzą gytie: różne komponenty: detryt, CaCO3, ił
IVA2. GLEBY TORFOWE
Ř ekosystemy bagienne wytwarzające i akumulujące torf
Ř tereny stale podmokłe: gl. torfowo-bagienne lub odwodnione: gl. torfowo-murszowe
TORFOWE TORFOWISK NISKICH TORFOWE TORFOWISK PRZEJŚCIOWYCH TORFOWE TORFOWISK WYSOKICH
Ř powstają pod wpływem płytko wystep. wody grunt lub dopływu i nagromadzenia wód powierzch.Ř wody gruntowe (podziemne i powierz.) są wzbogacone w sole miner. ® zbiorow. eutroficzneŘ ewapotranspiracja równoważona dopływem wódŘ odczyn obojętny/słabo kwaśnyŘ warstwa torfogenna i podściełającaŘ pod torfem podłoże mineralneŘ miąższość torfowiska – kilka metrówŘ jako okrywę glebową traktuje się warstwę o miąższ. 1,3 mŘ gl. t.n. dzielą się wg rodzaju torfu uzależn. od składu florystycz. i stopnia rozkładu roślinŘ mechowiskowe, turzycowiskowe, szuwarowe, olesoweŘ bielawy i łęgi zastoiskowe; lasy-olsy Ř powolny przepływ wód powierz. i podpowierzch.Ř mały dopływ wód grunt. sprzyja zakwaszeniuŘ więcej gat. oligotroficznychŘ występuje zwykle na t. niskim – zubażanie siedliska – przykryty t. wysokimŘ mszarna przejściowe i brzezionoweŘ łąki: zubożałe bielawy; lasy: olsy brzezinowe Ř silne zakwaszenie Ř zasilanie torfowiska wodami opadowymi ubogimi w sole miner.Ř przewaga opadów nad ewapotranspiracjąŘ powstają przez akumulację wód ubogich w skł. pok. lub przerwanie kontaktu z wodą grunt.Ř mchy sfagnoweŘ mszarne wysokie, wrzosowiskowe, bór bagnowyŘ klasyfikacja leśna: bory bagienne
IVB. GLEBY POBAGIENNE
Ř powstają z gl. zabagnianych lub bagiennych po odwodnieniu ® inicjowanie decesji
Ř zachodzi mineralizacja i ubytek masy organicz. ® procesy murszenia
Ř proces murszenia różnicuje się w zależ. od rodzaju organicznego utworu glebowego
IVB1. GLEBY MURSZOWE
Ř powstają z gleb bagiennych
Ř występuje tu warstwa min. 30 cm miąższości, zawierająca > 20% materii organicznej (jeśli na niej jest warstwa utworu nieorganicznego: < 30 cm i < 20% materii org. – glebę traktuje się jako organiczną)
Ř struktura zmienia się w ziarnistą lub gruzełkową typową dla murszu
Ř określa się stadium zmurszenia gleby: słabo (MI), średnio (MII), silnie (MIII) zmurszałe, na podstawie wykształcenia poziomów: darniowego (M1), poddarniowego (M2), przejściowego (M3)
Ř gdy cechy morfolog. zacierają się (uprawa) – określenie stopnia zmurszenia na podstawie miąższości warstwy
Ř podstawą podziału na podtypy jest rodzaj utworu macierzystego
Ř od rodzaju utworu organicznego zależy gospodarka wodna ® stos. wod.-pow. i troficzne (mineralizacja N) w warstwie korzeniowej
Ř warstwowa budowa profilu – warstwy murszowe w stropie i podściełające je z niezmurszałego utworu: torfu, mułu, gytii
Ř istotna jest miąższość warstwy organicznej: płytkie (30-80 cm), średniogłębokie (80-130 cm), głębokie (>130 cm)
TORFOWO-MURSZOWE MUŁOWO-MURSZOWE GYTIOWO-MURSZOWE NAMURSZOWE
Ř powstają na odwodnionych torfowiskachŘ warstwa torfu nie płytsza jak 30 cm !Ř warstwa torfu spłycona <30 cm – gl. mineralno-murszoweŘ siedliska łąkowe: siedliska murszowe; leśne: siedliska olsowe, olsu jesionowego, lasu/boru mieszanego, boru Ř po odwodnieniu bagiennych gleb mułowych z warstwy mułu > 30 cmŘ spłycanie warstwy org. – gl. mineralno-murszowateŘ łęgi rozlewiskowe murszejące; łęgi jesionowe Ř gytia jest utworem macierzystym po odwodnieniu jezioraŘ podatne na ponowne zabagnianie, szczególnie gytia detrytusowa !Ř siedliska łąkowe murszowo – gytiowiskowe, po zabagnieniu łęgi zastoiskowe Ř gl. organiczna o warstwie powierz. mineralnej lub miner.-org (10 - 30 cm)Ř pochodzenie aluwialne/deluwialne/antropogeniczneŘ głębiej zalega torf , często z cechami murszeniaŘ wyodrębnienie podtypu ze wzgl. na szczeg. wartość użytkowąŘ grądy namurszowe, namywane antropogeniczne
IVB2 GLEBY MURSZOWATE
Ř mineralno-organiczne, próchniczne, zawierające mniej jak 20% materii org., jeśli zawiera > 20% materii to miąższość do 30 cm
Ř powstają przez murszenie gl. gruntowo-glejowych, płytkich torfowych lub mułowych
Ř struktura ziarnista lub gruzełkowata (domieszka cz. ilastych)
Ř murszowate i murszaste różnią się od murszu zawartością cz. mineralnych, bogatych w piasek
Ř murszowate: 10 – 20% części organicznych, symbol „e”
Ř murszaste: 3 – 10 % części organicznych, symbol „i”
MINERALNO-MURSZOWATE MURSZOWATE WŁASCIWE MURSZASTE
Ř zmurszenie płytkiego utworu organicznego, zalegającego na mineralnym podłożu: torf/mułŘ typowe dla siedlisk łąkowych Ř murszejący utwór torfiastyŘ torfowa materia org. oddziela się do mineralnej (proces tym łatwiejszy im mniej cz. ilastych)Ř jeśli humus powstaje ze świeżej masy roślinnej (pola uprawne) to utwór jest b. jednolity, próchnicznyŘ w ubogich zbiorowiskach: utwór jest rozdzielnoziarnisty (oddzielne. cz. miner. i org.) Ř dalszy etap rozwoju gl. murszowatych w procesie decesjiŘ zmniejszenie masy organicznej 3-10% (mineralizacja)Ř mursz nie tworzy kompleksowych połączeń z fazą mineralnąŘ grądy właściwe
V. GLEBY NAPŁYWOWE
Ř związane z erozyjno-sedymentacyjną działalnością wód powierz.
Ř materiał przynoszony do dolin ze spływami powierz. lub przez erozję boczna/denną nurtu rzecznego
Ř zlewnie o przewadze utworów zwięzłych: gleby zasobne w cz. spław. i łatwo wymywany CaCO3 – po osadzeniu powstają namuły węglanowe
Ř zlewnie o przewadze utworów lekkich: spływ niewielki, łatwo infiltruje
Ř główne źródło sedymentów: materiał z erozji rzecznej
Ř namuły ze zmywów deluwialnych lub aluwialnych są utworami macierzystymi gl. napływowych
VA. GLEBY ALUWIALNE
VA1. MADY RZECZNE
Ř powstawanie wiąże się z ilością i energią przepływającej wody i wahaniem poziomu wód gruntowych
Ř zależnie od przewagi w/w wyróżnia się etapy rozwoju mad od torfowego – mułowy – madowy
Ř obniżenie lustra wody ® przesychanie siedlisk i aeracja gleby ® mineralizacja materii org. ® mniej masy organicznej w madach
Ř warstwowa budowa profilu
WŁAŚCIWE PRÓCHNICZNE BRUNATNE
Ř w fazie akumulacji są glebąŘ akumulacja zależy od stanu zabagnienia siedliskaŘ przeobrażenia zależą od tempa wzrostu roślin i mineralizacjiŘ różny stopień oglejenia/brak, zależnie od cz. spław.Ř łęgi właściwe; brak lasów, ale mogą być silnie zadrzewione – łęgi łozoweŘ po odwodnieniu i obwałowaniu – jako g.o., a ich wartość rolnicza (kl. bonit.) zależy od składu gran. i miąższości namułu Ř w A zawierają > 3% materii org.Ř powstają w siedliskach silnie wilgotnych Ř znaczna zawartość cz. pyłowych i spław. (akumulacja w obniżeniach terenu)Ř gruzełkowata struk.Ř 10% masy org. + poziom A do 30 cm – mady próchniczneŘ 10-20% masy org. – gl. torfiasta lub murszowata na utworze aluwialnymŘ > 20% masy org. – mułoweŘ łęgi właściweŘ Ř powstają na odwodnionych cz. dolinŘ częściowe zubożenie w materię org i wyługowanie zasad z powierzchniŘ więcej piasku – większa degradacja glebyŘ łęgi zgrądowiałe typowe lub zubożałe
VA2. MADY MORSKIE
Ř wzdłuż wybrzeża – polder żuławski
Ř powstają z osadów morskich, przeważnie warstwowe, wysyconych Ca i Na
VB. GLEBY DELUWIALNE
Ř w małych dolinach lub na obrzeżach dolin większych
Ř powstają z namułów osadzonych przez wodę powierzchniową na podłożu miner. lub torfie
Ř miąższość > 30 cm
Ř mniej przesegregowane niż aluwia
Ř mnie wyraźne warstwowanie
Ř w sąsiedztwie pól ornych
Ř gleby młode, związane z uprawa pól
Ř akumulacja ® proces darniowy oraz w wyniku erozji liniowej w terenach silnie urzeźbionych
WŁAŚCIWE PRÓCHNICZNE BRUNATNE
Ř przeobrażenie w glebę przez procesy darnioweŘ umiarkowana wilgotność zbiorowisk trawiasto-zielnychŘ płytkie, warstwa namułów: 30-40 cmŘ grądy popławne Ř siedliska silnie wilgotne z wysiękami wód grunt.Ř występ. gatunki bagienneŘ duża wilgotność ® akumulacja materii org. (darń)Ř oglejenieŘ grądy popławne zabagnione Ř siedliska odwodnione Ř zmniejszenie ilości materii org. ® mineralizacjaŘ rozwój BbrŘ grądy popławne typoweŘ może wystąpić utwór murszasty/murszowaty (po odwodnieniu gl. zabagnionych z dużą ilością próch.)
VI. GLEBY SŁONE
VIA. GLEBY SŁONO-SODOWE
Ř do głębokości 100 cm występuje duża ilość soli łatwo rozpuszczalnych w wodzie
Ř duży udział sodu wymiennego w KS
Ř nadmiar sodu – zła struktura gleb
Ř w Polsce gl. te wykształciły się pod wpływem wód morskich lub solanek lub zaniecz. przemysłowych
Ř gl. te są stale zasalane przez wody słone
VIA1. SOŁONCZAKI
Ř w profilu do głębok. 100 cm występuje poziom słony (salic) o miąższ. do 15 cm i zawartością soli rozpuszcz. w wodzie > 2%
POWIERZCHNIOWE WEWNĘTRZNE
Ř silnie zasolone w całym profiluŘ w miarę głębokości zawartość soli malejeŘ białe naloty soli na powierz., niekiedy z płytkami chlorku lub siarczanu soduŘ występują w pobliżu solanek lub zakładów przemysłowychŘ kryształki soli w całym profilu Ř nadmiar soli został wypłukany do głębszych warstw profiluŘ obecnie uprawiane
VIA2. GLEBY SOŁONCZAKOWATE
Ř w strefie korzeniowej (do 1,0 m) dużo soli łatwo rozp. w wodzie.
Ř podobne do sołonczaków wewnętrznych, ale brak salic
Ř duże wahania sezonowe zawartości soli (późna jesień, zima, wczesna wiosna – wierzchnie poziomy odsolone
VIA3. SOŁOŃCE
Ř gleby sodowe (alkaliczne)
Ř duża lepkość, gdy są mokre, oraz zbite, gdy są suche
Ř dyspersja frakcji ilastej
Ř struktura grubopryzmatyczna
TYPOWE SOŁONCZAKOWATE
Ř gleby sodoweŘ wysycenie Na - > 15%Ř do głębok. 100 cm mniej niż 0,2 % soli rozpuszczalnychŘ duży udział Na w KSŘ brak zasolenia w całym profilu Ř gleby słono-sodoweŘ wysycenie Na - > 15%Ř do głębok. 100 cm 0,2-2,0 % soli rozpuszczalnych
VII. GLEBY ANTROPOGENICZNE
Ř powstają pod wpływem działalności człowieka
Ř są typologicznie przeobrażone: przeobrażenie idące w kierunku dodatnim prowadzą do wydzielenia rzędu gl. kulturoziemnych, a w kierunku ujemnym do gleb industrio- i urbanoziemnych
Ř różna miąższość profilu
Ř brak niektórych poziomów genetycznych lub występowanie nowych
Ř przekształcone biofizykochemicznie i hydrologicznie w wyniku gospodarki komunalnej i przemysłu
VIIA. GLEBY KULTUROZIEMNE
Ř przeobrażone pod wpływem intens. gospodarki i wysokiej kultury rolnej
Ř poz. A 40-60 cm o charakterze antropogenicznym
Ř pierwotne poziomy ulegają przekształceniu wskutek racjonalnej uprawy gl. i intensywnego nawożenia
Ř należą tu gleby ogródków działkowych i gl. poklasztorne, gdzie pod poz. A zachowany jest naturalny układ poz. genetycznych
Ř zabiegi agrotechniczne zmieniają odczyn, zawart. skł. miner., ilość i jakość próchnicy, poj. sorpcyjną, zawartość P
VIIA1 HORTISOLE
Ř gleby ogrodowe
Ř głęboki poz. A
Ř duża ilość materii organicznej i jej jakość upodabnia je do czarnoziemów lub czarnych ziem
VIIA2 RIGOSOLE
Ř gl. regulówkowe
Ř przeobrażone pod wpływem głębokiej uprawy mech., lub wprowadzenie warstw obcego materiału do profilu glebowego
Ř zabiegi uprawne zmieniły właściw. bio.-fiz.-chem. i pierwotne następstwo poziomów profilu glebowego
VIIB. GLEBY INDUSTRIOZIEMNE I URBANOZIEMNE
VIIB1 GLEBY ANTROPOGENICZNE O NIEWYKSZTAŁCONYM PROFILU
VIIB2 GLEBY ANTROPOGENICZNE PRÓCHNICZNE
VIIB3 PARARĘDZINY ANTROPOGENICZNE
VIIB4 GLEBY SŁONE ANTROPOGENICZNE
Opracowano na podstawie:
1. SYSTEMATYKA GLEB POLSKI: 1989. Rocz. Gleb. 40, ¾:
2. MOCEK A., DRZYMAŁA S., MASZNER P.: 2000. Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. AR Poznań: 283-357
3. http://culex.biol.uni.wroc.pl/instbot/s … system.htm
Offline
OMG WTF LOL
Tak jak mówiła przecież
Offline
Masakra...to jest wogóle nie do przyswojenia w takim czasie...
Ostatnio edytowany przez Mycha (2007-05-23 22:46:28)
Offline
OMG WTF LOL
Ej no Agata weź Ty sie pochamuj troche Pytasz - odpowiadam, Stoisz na dworze - ja czekam na Ciebie z otwartymi drzwiami a Ty mi następne drzwi dosłownie przed nosem zamykasz. Jak coś Ci nie tak to załatw to w swoim otoczeniu a nie cały czas z jakimiś fochami sie obnosisz. Człowiek chce być miły a Ty takie jazdy robisz
Offline
OMG WTF LOL
Przestań żadne metafory mówie jak jest a dokładniej jakie sytuacje miały miejsce, Ciebie tam nie było i Ciebie to nie dotyczy więc nie wiem po co sie udzielasz. Zamykam temat zanim to wszystko dalej zajdzie.
Offline