Biologia AR Szczecin

Najstarsza ustawa:
Rozporządzenie ministra Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 5 listopada 1991r.
Było to ogłoszenie w Dz. U. Nr. 116 poz. 503. Rozporządzenie klasyfikacji wód oraz warunków jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub ziemi.
Do oceny jakościowej stosowano metodę stężeń charakterystycznych – jest to po prostu średnia z dwóch najmniej korzystnych wyników uzyskanych w okresie badawczym. O końcowej klasyfikacji decydował wskaźnik o najwyższym przekroczeniu normy, czyli wskaźnik – jony, miano coli, fitoplankton. Jeżeli jeden wskaźnik przekraczał, woda była klasyfikowana jako pozaklasowa.
Wskaźniki – 3 grupy:
    Fizykochemiczne – temperatura, jony;
    Mikrobiologiczne – E. coli;
    Hydrobiologiczne – plankton, fitoplankton.
Dzisiaj obowiązuje nowa ustawa:
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004r. „W sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód”.
Klasyfikacja wód powierzchniowych:
5 klas wód, uwzględnia się jednocześnie kategorie jakości wody A1, A2, A3.
I – bardzo dobra jakość, A1; II – dobra jakość, A2; III – zadowalająca jakość, A2; IV – niezadowalająca jakość A3; V – zła jakość
MONITORING WÓD POWIERZCHNIOWYCH:
Prowadzimy w następujących zakresach:
Diagnostyczny (obejmuje on wszystkie wskaźniki wyszczególnione w załączniku rozporządzenia), operacyjny (jego zakres częstotliwości ustalamy indywidualnie w oparciu o diagnostyczny), badawczy
Monitorowaniem obejmujemy wody powierzchniowe spełniające następujące warunki:
1.    Jeżeli posiadają wylewnie większą niż 2,5 tys. kom2;
2.    Mogą mieć wylewnie mniejszą niż 2,5 tys. km2 lecz są ważne ze względu na dynamikę przepływu wody;
3.    Przekraczają lub stanowią granice państwa;
4.    stanowią podstawę oszacowania wielkości ładunków zanieczyszczeń przekraczające granice państwa lub uprowadzone do środowiska morskiego Bałtyku.
3 RODZAJE MONITORINGU – wody podziemne:
1.    MONITORING DIAGNOSTYCZNY – co 3 lata dla wód podziemnych swobodnych, co 6 lat dla wód podziemnych naporowych;
2.    MONITORING OPERACYJNY – co rok dla wód podziemnych swobodnych i co 3 lata dla wód podziemnych naporowych;
3.    MONITORING BADAWCZY.
MONITORINGIEM WÓD PODZIEMNYCH OBEJMUJE SIĘ ZBIORNIKI JEŻELI:
1.    Zasoby dyspozycyjne są większe niż 10 tys. m3 na dobę;
2.    Stanowią jedyne źródło zaopatrzenia w wodę;
3.    parametry hydrologiczne przynajmniej jeden z warstw wodonośnych zbiornika spełnia warunki:
    miąższość powyżej 5m;
    przewodność ponad 50m3/dobę;
    Wydajność potencjalna studni powyżej 5m3/h;
Zbiorniki zlokalizowane są w obrębie obszarów chronionych lub w obszarach przygranicznych
KATEGORIE A1, A2, A3:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia.
Ustala się trzy kategorie jakości wody, w zależności od wartości granicznych wskaźników jakości wody, które z uwagi na ich zanieczyszczenie muszą być poddane standardowym procesom uzdatniania, w celu uzyskania wody przeznaczonej do spożycia:
    kategoria A1 - woda wymagająca prostego uzdatniania fizycznego, w szczególności filtracji oraz dezynfekcji;
    kategoria A2 - woda wymagająca typowego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania wstępnego, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, dezynfekcji (chlorowania końcowego);
    kategoria A3 - woda wymagająca wysokosprawnego uzdatniania fizycznego i chemicznego, w szczególności utleniania, koagulacji, flokulacji, dekantacji, filtracji, adsorpcji na węglu aktywnym, dezynfekcji (ozonowania, chlorowania końcowego).
Wody spełniają wymagania, jeżeli w wyniku pobierania próbek wody w miejscu jej ujmowania, w regularnych odstępach czasu z częstotliwością nie mniejszą niż określona w załączniku nr 2 do rozporządzenia:

1.    W 95% próbek nie zostały przekroczone właściwe dla danej kategorii jakości wody wartości dopuszczalne wskaźników jakości wody oznaczone gwiazdką (*), w załączniku nr 1 do rozporządzenia, a w 90% próbek wartości dopuszczalne pozostałych wskaźników jakości wody;
2.    W odniesieniu do pozostałych 5% lub 10% próbek, w których wartości dopuszczalne wskaźników jakości wody zostały przekroczone:
a.    otrzymane wartości wskaźników, z wyjątkiem temperatury, pH, tlenu rozpuszczonego i wskaźników mikrobiologicznych, nie odbiegają więcej niż o 50% od wartości dopuszczalnych wskaźników jakości wody,
b.    nie wynika zagrożenie dla zdrowia człowieka,
c.    w kolejnych próbkach wody, pobranych w regularnych odstępach czasu, nie stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnych wskaźników jakości wody.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r., Dz. U 176 poz. 1455, w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych.
Rozporządzenie określa:
  1)  wymagania, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb łososiowatych i karpiowatych w warunkach naturalnych;
  2)  częstotliwość pobierania próbek wód, o których mowa w pkt. 1, metodyki referencyjne analiz i sposób oceny, czy wody odpowiadają wymaganym warunkom.
Podział jakość wód na 2 grupy:
    łososiowatych - oznacza to wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodzaju Salmo spp., rodziny Coregonidae (Coregonus) lub gatunku lipień (Thymallus thymallus);
    karpiowatych - oznacza to wody, które stanowią lub mogą stanowić środowisko życia populacji ryb należących do rodziny karpiowatych (Cyprinidae) lub innych gatunków, takich jak szczupak (Esox lucius), okoń (Perca fluviatilis) oraz węgorz (Anguilla anguilla).
Woda spełnia wymagania określone w załączniku do rozporządzenia, jeżeli w wyniku pobierania próbek stale w tym samym miejscu w okresie 12 miesięcy, z częstotliwością nie mniejszą niż określona w załączniku do rozporządzenia:
1.    95% próbek zostały spełnione wymagania dotyczące tej wody w zakresie wskaźników: wartości pH, pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5), amoniaku, azotu amonowego, azotynów, całkowitego chloru pozostałego, cynku ogólnego i miedzi rozpuszczonej; jeżeli próbki do oznaczania powyższych wskaźników były pobierane z częstotliwością mniejszą niż 1 próbka na miesiąc, wymagania dotyczące tych wskaźników muszą być spełnione w każdej próbce;
2.    wymagania w zakresie temperatury były spełniane w okresach stanowiących łącznie co najmniej 98% czasu;
3.    w 50% próbek zostały spełnione wymagania w zakresie rozpuszczonego tlenu;
4.    zostało spełnione wymaganie dotyczące średniorocznej wartości zawiesiny ogólnej.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach.
Próbki wody do badania pobiera się w kąpieliskach:
    jeżeli długość plaży kąpieliska nie przekracza 1,5 km - co najmniej w 2 miejscach, w których występuje największe dzienne zagęszczenie kąpiących się osób;
    jeżeli długość plaży kąpieliska wynosi więcej niż 1,5 km - w miejscach określonych w pkt 1 oraz dodatkowo - w miejscach odległych nie więcej niż 750 m od miejsc określonych w pkt 1.
Badania mikrobiologiczne wody w kąpieliskach obejmują określenie:
    liczby bakterii grupy coli typu kałowego, ogólnej liczby bakterii grupy coli w 100 ml wody - oznaczanych metodą probówkową (NPL) lub metodą filtrów membranowych (FM);
    liczby paciorkowców kałowych w 100 ml wody w tych kąpieliskach, w których wyniki kontroli wskazują na możliwość ich występowania w liczbie przekraczającej dopuszczalne wartości lub jeżeli jakość wody uległa pogorszeniu - oznaczanej metodą probówkową (NPL) lub metodą filtrów membranowych (FM);
    obecności pałeczek Salmonella w 1 l wody - oznaczanej metodą filtrów membranowych (FM) z wstępnym namnażaniem w podłożu płynnym i posiewem na podłoże różnicująco selektywne (FM + RS).
Woda w kąpielisku odpowiada warunkom określonym rozporządzeniu, jeżeli w wyniku badania próbek wody pobranej odpowiada ona wymaganym wskaźnikom i parametrom:
1.    w co najmniej 80% próbek - w zakresie wskaźników liczby bakterii grupy coli i bakterii grupy coli typu kałowego;
2.    w co najmniej 95% próbek - w zakresie pozostałych wskaźników i parametrów, pod warunkiem że:
a.    w co najwyżej 5% próbek, które nie odpowiadają wymaganym wskaźnikom i parametrom, woda nie wykazuje odchyleń od podanych najwyższych wartości dopuszczalnych wskaźników i parametrów nie więcej niż w 50%, z wyjątkiem pH, tlenu rozpuszczonego i wskaźników bakteriologicznych,
b.    kolejne próbki wody spełniają warunki określone w rozporządzeniu. Przy obliczaniu procentu próbek nie bierze się pod uwagę odchyleń od najwyższych dopuszczalnych wartości, jeżeli są one skutkiem powodzi, innych katastrof naturalnych lub anomalii pogodowych.
TERMIKA W WODACH STOJĄCYCH:
1.    Czynniki kształtujące rozkład temperatur w zbiorniku wodnym:
a.    Insolacja słoneczna – promieniowanie podczerwone i cieplne po przejściu przez powierzchnie wody pochłaniane jest w 99% w słupie wody o głębokości 2m. woda ogrzewana jest w zasadzie do 10 – 15cm.
b.    Wiatr – oprócz wahań poziomu zwierciadła wody, w jeziorach występują 3 typy ruchów wody: prądy, falowanie, sejsze (kolebanie wody). W przypadku jezior płytkich falowanie stanowi zasadniczy czynnik wzbudzający mieszanie się różnych warstw wody.
c.    Układ cieplno – wagowy – powoduje w niektórych przypadkach powstawanie prądów konwekcyjnych. Jest on powodowany zmianami gęstości wody przy zmieniającej się temperaturze (wypływanie cząstek cieplejszych Lu powierzchni i opadanie cząstek zimniejszych).
d.    Prądy turbulencyjne – mogą mieć istotny wpływ na ruch wody w zbiorniku. Istnienie dopływów i odpływów powoduje powstawanie prądów przepływowych, co często zaburza typowy układ termiczny.
2.    Źródła i ubytki ciepła w zbiorniku wodnym:
Źródła ciepła:
a.    Bezpośrednia absorpcja ciepła;
b.    Przenoszenie ciepła bezpośrednio z atmosfery;
c.    Przenikanie ciepła z osadów sennych;
d.    Dopływy wód podgrzanych, pochodzących z gorących źródeł lub z działalności wulkanicznej;
e.    Kondensacja pary wodnej na powierzchni zbiornika;
Ubytki ciepła:
a.    Promieniowanie cieplne;
b.    Przenikanie ciepła do osadów;
c.    Parowanie (tempo parowania wzrasta wraz z wyższą temperaturą powietrza, niższym ciśnieniem atmosferycznym, wzrostem intensywności ruchów dynamicznych powietrza na powierzchni zbiornika i zmniejsza się wraz z wzrastającym zasoleniem);
d.    Utajonego ciepła topnienia;
e.    Odpływy wód;
Stratyfikacja termiczna wody w jeziorze:
W warunkach naturalnych temperatura wód stojących zależy głównie od głębokości zbiornika, ruchu i mieszania się mas wodnych. Znaczna głębokość zbiorników wodnych sprawia, że zmagazynowana w nich woda ma pionowe uwarstwienie termiczne spowodowane pionowym zróżnicowaniem temperatury wody, a tym samym jej gęstością.
Jezioro rozdziela się w pionowej strukturze na części, które okresowo prowadzą samodzielną gospodarkę ekosystemową.
Temperatura wody obniża się w kierunku od powierzchni zwierciadła wody do dna w jeziorze i tworzy trzy warstwy:
    epilimnion - górna warstwa
    metalimnion - warstwa przejściowa, znajduje się w nim termoklina
    hypolimnion - dolna warstwa
Przy tym typie stratyfikacji wody tych trzech warstw nie mieszają się ze sobą. Taki układ warstw wody w jeziorze spotyka się latem. Wyrównanie czyli wymieszanie się wody (miksja) w jeziorze w całej toni wodnej od powierzchni do dna występuje w jeziorach strefy umiarkowanej w ciągu roku dwa razy, wiosną i jesienią (cyrkulacja wiosenna i jesienna). Stan jednakowej temperatury w całym słupie wody w jeziorze nazywa się homotermią (homotermia wiosenna i homotermia jesienna)
Epilimnion – ciepła woda;
Epilimnion warstwa górna wody w jeziorze. W okresie letnim jest to warstwa o miąższości od kilku do kilkunastu metrów nagrzanej wody której temperatura obniża się stopniowo wraz z głębokością. Odbywa się tu główny proces produkcji materii organicznej z substancji pokarmowych przy współudziale promieni słonecznych. Producentami materii organicznej są glony. Tylko epilimniom ma zdolność przechwytywania i przerobu napływających z zewnątrz i z pozostałych części zbiornika substancji pokarmowych
w materię organiczną. Ze strefy tej ma miejsce eksport (przemieszczanie się) materii organicznej do dolnych warstw wody. Natomiast w okresie zimowym, ze względu na zmianę gęstości wody (powstaje lód), jest to najzimniejsza część zbiornika.
Epilimnion jest nasycony lub przesycony tlenem, ponieważ odbywają się tu procesy fotosyntezy, czyli nie zachodzą w nim zjawiska beztlenowego rozkładu materii organicznej.
Hypolimnion – zimna woda
Hypolimnion dolna warstwa w jeziorach. Warstwa o ustalonej niskiej temperaturze wody. W zależności od głębokości jeziora, waha się w granicach 4 - 7°C. Wody tam zalegające odznaczają się wysoką żyznością oraz występowaniem deficytów tlenowych. Ze względu na stagnację, woda przez większą część roku nie ma kontaktu z powietrzem atmosferycznym. Następuje tu wzrost koncentracji soli pokarmowych i wydzielają się substancje powstające w procesach gnilnych czyli nie rozłożona w pełni materia organiczna, metan, kwasy organiczne, siarkowodór itp.
Metalimnion, termoklina - środkowa, przejściowa warstwa wody w jeziorach. Warstwa skoku termicznego (termoklina), skoku stężenia tlenu (oksyklina) i innych substancji chemicznych (chemoklina). Skok temperatury ma znaczenie kluczowe, dlatego często "termoklina" jest traktowana jak synonim metalimnionu.
W warstwie tej - o miąższości kilku metrów - następuje w okresie stagnacji letniej gwałtowny spadek temperatury wody wraz z głębokością (termoklina), a w okresie stagnacji zimowej - jej podwyższenie. Strefa ta dzieli epilimnion i hypolimnion, a jej gradient temperatury oraz ruchy pionowe powodują możliwość powrotu obumarłej materii organicznej i substancji pokarmowych z hypolimnionu do wierzchnich warstw wody. Od temperatury zależy rozpuszczalność substancji w wodzie, więc jej zmiana powoduje zmianę stężenia rozpuszczonych substancji.
TACHYMIKSJE:
Parametry stagnacji letniej:
•    epilimnion chłodny (18 - 19˚C)
•    skok termiczny łagodny
•    Hypolimnion ciepły
Jezioro dymiktyczne – tachymiktyczne:
•    Wczesne i szybkie odmarzanie
•    Silne i długie okresy cyrkulacji
•    Szybkie i duże wychłodzenie wód przed zamarzaniem
•    Przewaga okresów cyrkulacji nas okresami stagnacji.
BRADYMIKSJE:
•    Epilimnion ciepły (20 - 22˚C)
•    Skok termiczny ostry
•    Hypolimnion zimny
•    Jeziora dymiktyczne – bradymiktyczne:
•    Przedłużony okres odmarzania;
•    Słabe i krótkie cyrkulacje wiosenne;
•    Wczesne powstawanie warstw letnich
•    Zimny hypolimnion
•    Duży gwałtowny metabolizm
•    Szybkie zamarzanie
•    Krótka cyrkulacja jesienna.
Jeziora eumiktyczne i polimiktyczne:
EUMIKTYCZNE – pośrednie między brady – a tachymiktyczne; 7 - 10˚C w hipolimnionie w lecie / bradymiktyczne < 7˚C< 7 - 9˚C < tachymiktyczne> 9˚C.
POLIMIKTYCZNE – mieszanie od powierzchni do dna wielokrotnie w roku (małe osłonięcie, nieduże głębokości), skrajnie nawet kilka razy na dobę.
CHARAKTERYSTYKA UKŁADÓW TLENOWYCH WÓD STOJĄCYCH
Zawartość tlenu w wodzie jest efektem bilansu procesów produkcyjnych i konsumpcyjnych. Nasycenie tlenu zmiana się w czasie i wraz z głębokością. Jest różne w poszczególnych porach roku (anotermia, homotermia, katotermia), jak również w poszczególnych warstwach jeziora (epilimnion, metalimnion, hypolimnion).
Anotermia, przy temperaturze powietrza powyżej 4°C, obniżanie się, wraz z głębokością, temperatury wód jezior i mórz do temperatury, w której woda osiąga największą gęstość.
Nasycenie wody naturalnej tlenem uzależnione jest od temperatury. Jest więc różna na różnych głębokościach ze względu na uwarstwienie termiczne. W okresach cyrkulacji jest na ogół takie same w całym przekroju.
Kształtowanie się warunków tlenowych w wodach stojących śródlądowych zależy od procesów wzbogacających i zubożających.
1.    Procesy wzbogacające:
a.    Dyfuzja tlenu z atmosfery do wody – zawartość tlenu w wodzie wzrasta proporcjonalnie ze wzrostem ciśnienia atmosferycznego i spada wraz ze wzrostem temperatury.
b.    Asymilacja CO2 – w procesie fotosyntezy. Proces zależy od obecności roślin zielonych, dostępu światła i temperatury.
c.    Mieszanie się wód – prądy konwekcyjne, turbulencyjne, falowanie- przyczynia się do wnikania tlenu w głębsze warstwy wód zbiornika.
2.    Procesy zubożające:
a.    Desorbcja tlenu do atmosfery;
b.    Procesy oddechowe Rossini zwierząt (respiracja);
c.    Mineralizacja materii organicznej;
d.    Utlenianie związków mineralnych.

Wszystkie wymienione wyżej procesy prowadzą do powstania stratyfikacji tlenowej w zbiorniku wodnym.
W typowym głębokim zbiorniku możemy wyróżnić:
    strefę przenikania światła – eufotyczną,
    strefę gdzie docierają znikome ilości światła – dysfotyczną,
    strefę całkowicie zacienioną występującą w bardzo głębokich zbiornikach – afotyczną.
Istnienie tych stref powoduje ukształtowania się w zbiornikach wodnych następujących warstw:
    warstwa trofogeniczna – (górna warstwa jezior, gdzie procesy asymilacji przeważają nad procesami dysymilacji, to warstwa często przetleniona);
    warstwa trofolityczna - (warstwa przydenna, gdzie dysymilacja przeważa nad asymilacją, powoduje to wzrost zawartości CO2 i ubytek tlenu);
    warstwa kompensacji (warstwa rozdzielająca warstwę trofogeniczną od trofolitycznej, gdzie procesy asymilacji i dysymilacji występują w równowadze).

Układ tlenowy w jeziorze zależy od stopnia rozbudowy stref. Zasięg poszczególnych stref zależy od składu mineralnego wody, martwej materii i żywej zawiesiny organicznej, zawiesiny mineralnej i może być orientacyjnie określony na podstawie tzw. widzialności wody przy pomocy krążka Secchiego.

Układy tlenowe rozpatrywane są głównie latem. W okresie wiosennym i jesiennym mamy do czynienia z wyrównaniem zawartości tlenu w całym przekroju zbiornika. Zimą układy tlenowe komplikowane są przez pokrywę lodową.

Charakterystyka tlenowa jezior o różnym stopniu trofii:
1.    Jeziora wykształcone harmonicznie- równomierne występowanie czynników środowiskowych decydujących o rozwoju organizmów:
a.    Jeziora oligotroficzne skrajne (ultraologotroficzne);
b.    Jeziora oligotroficzne;
c.    Jeziora mezotroficzne
d.    Jeziora eutroficzne;
e.    Jeziora politroficzne i hipertroficzne.
2.    Jeziora wykształcone nieharmonijnie, jeden z czynników występuje w nadmiarze:
a.    alkalitroficzne;
b.    argilotroficzne;
c.    acydotroficzne;
d.    dystroficzne;
e.    siderotroficzne.
Jezioro oligotroficzne skrajne – charakteryzuje się małą produkcją biologiczną – mała ilość miogenów. Układ tlenowy jest wyrównany niezależnie od temperatury, a krzywa tlenowa nosi nazwę ortogrady. Nasycenie tlenem spada poniżej 50%, duża przezroczystość. Są to jeziora przeważnie górskie.
Jezioro oligotroficzne – charakteryzuję się większym stężeniem soli biogennych – wzrost produkcji biologicznej. Maksymalne stężenie tlenu rozpuszczonego wystepuje w hipolimnionie. Woda w jeziorze jest dobrze prześwietlona. Krzywa tlenowa ma charakter heterogrady dodatniej dlatego, że jest przewaga procesów asymilacji nad procesami dysymilacji – wytwarza się maksimum tlenowe.
Jezioro mezotroficzne – dość bogate w sole pokarmowe, co powoduje zwiększenie ilości żywej i martwej materii organicznej i słabe przenikanie światła. Poziom kompensacyjny podnosi się ku powierzchni metalimnionu. Krzywa tlenowa ma charakter heterogrady ujemnej.
Tego typu jeziora można podzielić na:
     - mezotroficzne – zawartość tlenu w hipolimnionie powyżej 20%;
    β – mezotroficzne – zawartość tlenu w hipolimnionie poniżej 20%
Jezioro eutroficzne – jezioro o dużej zawartości substancji biogennych co prowadzi do występowania w wodzie dużej ilości zawiesiny żywej i martwej materii. Mała przezroczystość, powoduje płytkie położenie poziomu kompensacyjnego i mały zasięg strefy trofogenicznej. Ilość materii jest tak duża że nie zdąża się zmineralizować w epilimnionie, w którym występuje dużo tlenu. Krzywa tlenowa ma charakter klinogrady, czego powodem jest zmniejszenie się procesów asymilacji co powoduje szybki spadek zawartości tlenu rozpuszczonego do całkowitego wyczerpania.
Jezioro politroficzne - jezioro słodkowodne, odznaczające się bardzo dużą koncentracją substancji odżywczych rozpuszczonych w wodzie, co powoduje silny rozwój życia biologicznego przy jednoczesnym spadku ilości tlenu w wodzie w profundalu i hypolimnionie..

Jezioro alkalitroficzne – jezioro węglanowe wód twardych, środowisko alkaliczne. Tego typu jeziora występują na terenach górskich wapiennych.
Jezioro argilotroficzne – zbiorniki gliniaste zawierające dużo delikatnej zawiesiny powodującej wyraźne zmętnienie wody i niewielką jego żyzność. Są to jeziora półsuchego klimatu. Odczyn wód obojętny.
Jezioro acydotroficzne – jeziora mało zakwaszone – pH poniżej 4, zakwaszenie wynika z charakteru podłoża – najczęściej wulkaniczne. Nigdy nie podlegają eutrofizacji. Są to głównie jeziora fińskie.
Jezioro dystroficzne – jeziora a dużej zawartości substancjihumusowych, które nadają wodzie zabarwienie brunatne, mają one tendencje do zatorfiania. Sa to jeziora o znikomej produkcji biologicznej. W wyniku zahamowania procesów mineralizacji w osadach dennych odkłada się sporo substancji organicznej.
Jezioro siderotroficzne – zawierają duże stężenia związków żelaza, zwłaszcza w osadach. Są to z reguły jeziora oligotroficzne skrajne o ubogim życiu i występują one dość często w Skandynawii.