ZAGADNIENIA Z DYDAKTYKI BIOLOGII
1. Organizacyjne formy nauczania biologii (np. lekcja, wycieczka i krótko opisać)?
Do organizacyjnych form nauczania należą: Lekcja; Zajęcia fakultatywne; Wycieczki Praca w ogrodzie; Prace domowe; Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne.
Lekcja – organizacyjna forma nauczania, oparta na realizacji określonego zadania dydaktycznego w ciągu ustalonego czasu. Wycieczki – bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, często w ich naturalnym środowisku, zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem widzenia wcześniej ustalonych celów pedagogicznych, wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych. Praca w ogrodzie – ogród szkolny stanowi dział pracowni szkolnej, wdraża do systematycznej i dokładnej pracy, rozwija odpowiedzialność za wyniki, przyzwyczaja do pracy w zespole, i w draża do posługiwania się wiedzą w praktyce. Ogrodem szkolnym określa się wydzieloną część terenu zielonego wokół szkoły, zazwyczaj ogrodzonego. Praca domowa - jest jedną z najbardziej rozpowszechnionych dydaktycznych form organizacji procesu kształcenia na wszystkich szczeblach nauczania. Polega na obowiązkowym wykonywaniu w domu zajęć, które zleca uczniowi nauczyciela w toku trwającej lekcji. Służy wdrożeniu wychowanków do samokształcenia poprzez samodzielną analizę treści zawartych w podręcznikach i encyklopediach, jak również zrozumienie, utrwalenie i pogłębienie wiedzy, oraz samodzielnością myślenia w posługiwaniu się nią. Zajęcia fakultatywne, pozalekcyjne i pozaszkolne – koła zainteresowań, prowadzenie doświadczenia, obserwacji, hodowli, organizacja wystaw, udział w konkursach, sesjach.
2. Lekcja o wielu momentach nauczania (czym jest lekcja - 3 elementy)?
Lekcja – organizacyjna forma nauczania, oparta na realizacji określonego zadania dydaktycznego w ciągu ustalonego czasu. LEKCJA - organizacyjna forma nauczania oparta o realizację określonego zadania dydaktycznego. Jest formalnym rodzajem interakcji nauczyciela z uczniami, nastawionym na realizację celów kształcenia. W Polsce przyjęto, iż trwa 45 minut a rozpoczęcie następnej lekcji musi być poprzedzone przerwą międzylekcyjną, stosowana w nauczaniu podstawowym i średnim.
Momenty nauczania: Faza wprowadzająca (wstęp): Sprawy organizacyjno – porządkowe (3min.) Sprawdzenie zadania domowego (4min.) Faza realizacyjna (główna): Nawiązanie i wprowadzenie do nowego tematu (8min.) Opracowanie tematu (21 min.) Faza podsumowująca (końcowa): Powtórzenie i utrwalenie wiadomości (5min.) Zadanie pracy domowej (4 min.)
3. 3warianty --> Lekcja jako forma nauczania treści biologicznych: podział ze względu na dominujące elementy (np. ćwiczenia);
1) Lekcja obejmująca kilka momentów nauczania; 2) Lekcja poświęcona omówieniu nowego materiału; 3) Lekcja poświęcona utrwaleniu, usystematyzowaniu wiadomości – lekcja powtórzeniowa; 4) Lekcja poświęcona sprawdzeniu wiadomości i umiejętności, nawyków. podział ze względu na miejsce;
1) Lekcje w klasie; 2) Lekcje w ogrodzie szkolnym; 3) Lekcje wycieczki.
podział ze względu na środki dydaktyczne oraz czynności nauczyciela i ucznia.?
1) Lekcje ćwiczeniowe; 2) Lekcje połączone z projekcją filmu; 3) Lekcje z wykorzystaniem biologicznych szkolnych programów nauczania; 4) Lekcje problemowe.
6. 2 wersje - strategie nauczania biologii: asocjacyjna, operacyjna:
Strategia A (asocjacyjna): • Odpowiada tradycyjnej lekcji o wszystkich momentach nauczania. • Nastawiona na przekaz uczniom gotowych wiadomości i opanowanie ich przez uczniów.
Strategia O (operacyjna): • Kontrola pracy domowej • Zaznajamianie z zadaniami przewidzianymi na lekcji • Określenie zasad i reguł działania • Realizacja zadania pod kontrolą nauczyciela • Ćwiczenia mające na celu doskonalenie danej czynności • Zadanie pracy domowej służącej utrwaleniu wiadomości.
problemowa, emocjonalna.?
Strategia P (problemowa): • Kontrola pracy domowej; • Stwarzanie sytuacji problemowych i sformułowanie głównego problemu; • Ustalenie planu pracy i określenie sposobu rozwiązania wyjaśnienia problemu; • Empiryczne lub teoretyczne sprawdzanie rozwiązania; • Wyestymowanie i utrwalenie nowych wiadomości; • Stosowanie ich w nowej sytuacji.
Strategia E (emocjonalna): • Nawiązanie do treści filmu, audycji telewizyjnej lub określonego obiektu; • Projekcie filmu, audycji telewizyjnej, przeźroczy, fotografii; • Analiza ich treści, problemów z nimi związanych; • Dyskusja.
8. Wycieczka w nauczaniu biologii - czym jest i jakie spełnia cele i zadania?
WYCIECZKA- bezpośrednie zaznajamianie uczniów z określonymi przedmiotami, często w ich naturalnym środowisku, zjawiskami i procesami przyrodniczymi, technicznymi, społecznymi i kulturowymi pod kątem widzenia wcześniej ustalonych celów pedagogicznych, wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych. Wycieczka powinna być: -zaplanowana; -celowa; -realizująca założone zadanie; Cele wycieczki: -dokonanie obserwacji np. zjawisk geograficznych; -zaznajomienie uczniów z faktami, które mówią o przeszłości bliższej lub dalszej; -pogłębianie wiedzy; -podsumowanie materiału; -porównanie;
W trakcie zajęć terenowych realizowane są różne cele: • Zajęcia w terenie pozwalają na obserwacje zjawisk i organizmów we właściwym dla nich otoczeniu; • Uczniowie poznają różnorodności gatunków roślin i zwierząt oraz różnice ich formy związane z danym środowiskiem; • Uczniowie obserwują zależności w obrębie biocenozy i populacji; • Uczniowie poznają przykłady adaptacji organizmów do zmieniających się warunków otoczenia; • Uczniowie pogłębiają wiadomości z systematyki, biogeografii, ekologii zwierząt.
Podczas wycieczki rozwijają się umiejętności: • Obserwacji życia i budowy organizmów w ich środowisku; • Rozpoznanie wybranych gatunków fauny i flory; • Analizowanie zależności między organizmami a środowiskiem; • Posługiwanie się atlasem, kluczami do oznaczania itp. • Dokonywanie pomiarów i posługiwanie się przy tym odpowiednimi przyborami; • Rozwijanie umiejętności organizacyjnych poprzez udział w przekazywaniu trasy, kierowaniu grupy.
9. Podział wycieczki?
Podział wycieczek biologicznych: • Wycieczki terenowe: botaniczne, zoologiczne, ekologiczne, hydrobiologiczne itp.; • Wycieczki do ogrodów zoologicznych lub botanicznych; • Wycieczki do muzeów przyrodniczych; • Wycieczki do placówek naukowo – badawczych; • Wycieczki do placówek służby zdrowia; • Wycieczki o tematyce gospodarczej;
Z przyczyn praktycznych ważny jest podział wycieczek ze względu na czas ich trwania: • Wycieczki (wypady, zwiady) w najbliższym otoczeniu szkoły – 20 metrów; • Lekcje biologie w terenie trwające 45-90 minut; • Wycieczki kilkugodzinne; • Wycieczki całodobowe; • Wycieczki dłuższe 2-3 dniowe; • Biologiczne obozy wędrowne, obozy naukowe (7-14 dni).
10. Ogród szkolny?
Praca w ogrodzie – ogród szkolny stanowi dział pracowni szkolnej, wdraża do systematycznej i dokładnej pracy, rozwija odpowiedzialność za wyniki, przyzwyczaja do pracy w zespole, i w draża do posługiwania się wiedzą w praktyce. Ogrodem szkolnym określa się wydzieloną część terenu zielonego wokół szkoły, zazwyczaj ogrodzonego, który wyposażony jesy w różne urządzenia pomocnicze przy uprawie i hodowli. Należy pamiętać o stworzeniu odpowiednich działów ogrodu: uprawnych warzywach, polowych roślinach leczniczych, miejsce dla zielonej klasy, rozsadnika.
11. Środki dydaktyczne - podział i znaczenie w procesie nauczania biologii?
Środki dydaktyczne – to wszelkiego rodzaju przedmioty oddziałujące na zmysły uczniów, których zadaniem jest ułatwienie poznawania rzeczywistości. Środki dydaktyczne skracają proces nauczania, pozwalając w krótszym czasie przekazać więcej wiadomości. Stosowanie środków dydaktycznych pozwala na: • Zwiększenie efektywności edukacyjnej; • Sprawne udostępnianie wiedzy; • Lepsze przygotowanie do kształcenia całego życia.
Typologia i charakterystyka środków dydaktycznych: • Naturalne - takie jak okazy z otoczenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego, które bezpośrednio przedstawiają rzeczywistość; • Techniczne - które pokazują rzeczywistość w sposób pośredni; • Symboliczne - przedstawiające rzeczywistość za pomocą słowa żywego i drukowanego.
Klasyfikacja wg. Stawińskiego: • Okazy; • Środki zastępcze; • Przyrządy i materiały.
Okazy: 1) Żywe: • W środowisku naturalnym; • W środowisku sztucznym: hodowle w pracowni, hodowle stałe długo-, lub krótkoterminowe. 2) Martwe: • Organizmy kopalne; • Organizmy spreparowane: szkielety, okazy zasuszane, konserwowane w żywicach syntetycznych, preparaty trwałe i nietrwałe.
Środki zastępcze: 1) Środki wizualne: • Modele statyczne i ruchome; • Obrazy nieruchome i tablice biologiczne; • Obrazy ekranowe; • Mapy, schematy, wykresy. 2) Audytywne: • Audycje radiowe; • Zapisy na taśmie; • Płyty. 3) Audiowizualne: • Filmy; • Programy komputerowe.
Przyrządy i materiały: 1) Przyrządy i urządzenia: • Lupy, mikroskopy; • Rzutnik, aparaty projekcyjne, telewizory, komputer, magnetowid. 2) Szkło laboratoryjne: • Szkło i porcelana; • Odczynniki; • Korki, bibuła. 3) Publikacje i materiały metodyczne: • Podręcznik, • Zeszyt; • Lektura; • Klucze, atlasy, encyklopedie, zbiory ćwiczeń, testy.
12. Literatura biologiczna - podział i możliwości wykorzystania?
Klasyfikacja literatury biologicznej: 1) Prace naukowe: • Oryginalne doniesienia; • Omówienia i przeglądy prac naukowych. 2) Podręczniki i skrypty: • Szkolne i akademickie. 3) Wydawnictwo popularnonaukowe: • Lektury szkolne, wydawnictwo popularyzatorskie. 4) Encyklopedie 5) Słowniki specjalistyczne; 6) Przewodniki, atlasy; 7) Czasopisma biologiczne
13. Czym jest ocenianie i jakie spełnia funkcje?
Ocenianie – oznacza czynność w wyniku, której wydaje się sąd o przedmiocie, osobie lub zjawisku, odwołujące się do jednego lub wielu kryteriów. Ocenianie to proces zbierania informacji, formułowanie sądów.
Ocenianie pełni rolę: 1) Dydaktyczna – ma być miernikiem wyników pracy ucznia, okręcając to co uczeń już umie a co ma jeszcze opanować; 2) Wychowawcza – poprzez ocenianie nauczyciel może wykształtować w uczniu pewne pożądane postawy; 3) Społeczne – ukazuje miejsce ucznia w grupie społecznej.
Funkcje dodatkowe: 1) Informacyjna – rzetelne wyczerpanie informacji na temat bez wiedzy; 2) Kontrolna – sprawdzenie postępów ucznia, jego możliwości; 3) Motywacyjne – doping ucznia do pogłębiania suchej wiedzy; 4) Diagnostyczne – rozpoznanie i klasyfikacja wszelkich utrudnień ucznia w osiąganiu sukcesu; 5) Wartościująca – pozwala na ocenę sukcesów w realizacji zadań edukacyjnych.
14. Co i w jakiej formie można oceniać ucznia (aktywność, prace, umiejętności, a w formie ustnej, pisemnej, rodzaje - cząstkowa, semestralna, końcowa)?
Co można oceniać u ucznia: • Aktywność; • Prace; • Umiejętności;
Formy sprawdzenia informacji: • Ustna – dialog, streszczenie, odpowiedź na zadanie; • Pisemna; • Referat – umiejętności.
Wyróżniamy 2 rodzaje oceniania: • Ciągłe; • Jednorazowe.
Rodzaje ocen: • Cząstkowe; • Semestralna; • końcowa
15. Czym jest ocenianie i ocena szkolna, jakie ocenianie szkolne powinno być (obiektywne, jawne, konsekwentne)?
Ocenianie – oznacza czynność w wyniku, której wydaje się sąd o przedmiocie, osobie lub zjawisku, odwołujące się do jednego lub wielu kryteriów. Ocenianie to proces zbierania informacji, formułowanie sądów. • Każda ocena szkolna to decyzja o młodym człowieku. • Oceny mają skutki do końca nieprzewidywalne i czasem bardzo odsunięte w czasie. • Ocenianie ma silny wymiar wychowawczy. • Ocenianie jest czynnością etycznie nieobojętną. • Oceniać trzeba, i trzeba to robić dobrze...
Ocena szkolna powinna być: • Obiektywna; • Jawna; • Instruktażowa; • Mobilizująca do dalszej pracy. • Konsekwentna.
|